นักพฤกษศาสตร์กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลกในสกุลหยาด (Microchirita) 8 ชนิด
หยาดชนิดใหม่ทั้ง 8 ชนิด จากจังหวัดระยอง 3 ชนิด ชลบุรี 1 ชนิด สระบุรี 1 ชนิด ลพบุรี 1 ชนิด พิษณุโลก 1 ชนิด และจังหวัดเลย 1 ชนิด พบขึ้นอยู่ในพื้นที่จำกัด
ในระบบนิเวศจำเพาะคือระบบนิเวศเขาหินปูน พืชชนิดใหม่ของโลกทั้ง 8 ชนิด ถูกสำรวจพบตามการดำเนินงานโครงการวิจัยความหลากหลายของพันธุ์พืชในระบบนิเวศเขาหินปูนของประเทศไทย และโครงการพรรณพฤกษชาติประเทศไทย (Flora of Thailand) ที่ต้องตีพิมพ์ข้อมูลของพืชทุกวงศ์ที่พบในประเทศ ซึ่งผู้ที่ปฏิบัติงานด้านพืชต้องใช้อ้างอิงทั้งสิ้น ทีมสำรวจโดยนางสาวนัยนา เทศนา นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ และนายสมราน สุดดี ที่ปรึกษาด้านพฤกษศาสตร์ป่าไม้และความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช ได้สำรวจและเก็บตัวอย่างตามวิธีการด้านพฤกษศาสตร์ และได้ประสานงานกับนักพฤกษศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญวงศ์ชาฤๅษีของไทย (Gesneriaceae) Dr. David Middleton และ Dr. Carmen Puglisi เมื่อตรวจสอบแล้วพบว่าเป็นพืชชนิดใหม่ในสกุลหยาด (Microchirita) จึงได้ร่วมกันตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารนานาชาติ Thai Forest Bulletin (Botany) เล่มที่ 51(2) ปี 2023 หน้า 47-70 ทั่วโลกพบพืชสกุลนี้ 47 ชนิด ประเทศไทยพบทั้งหมดถึงปัจจุบัน 37 ชนิด นับว่าเป็นศูนย์กลางของการกระจายพันธุ์ของสกุลนี้
1. หยาดขาวลออ Microchirita candida C. Puglisi & D. J. Middleton
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 80 ซม. ลำต้นอวบน้ำ ส่วนบนสีม่วงอมเขียว โคนสีม่วง ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนประปรายทั้ง 2 ด้าน ดอกสีขาววาว มีแต้มเหลืองที่โคนกลีบปากด้านใน คำระบุชนิด ‘candida’ ตั้งตามลักษณะดอกที่ขาวมีวาว
2. หยาดศรีชล Microchirita chonburiensis D. J. Middleton & C. Puglisi
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอบ่อทอง จังหวัดชลบุรี ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 30 ซม. ลำต้นอวบน้ำ ส่วนบนสีเขียว โคนสีม่วงอมเขียว ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม
มีขนและต่อมประปรายทั้ง 2 ด้าน ดอกสีเหลืองสด คำระบุชนิด ‘chonburiensis’ ตั้งให้เป็นเกียรติแก่จังหวัดชลบุรี แหล่งที่พบ
3. หยาดเนินมะปราง Microchirita formosa D. J. Middleton
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 65 ซม. ลำต้นอวบน้ำ สีเขียวอ่อน บริเวณข้อมีสีแดง มีขนสีขาวกระจายห่าง ๆ
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนสั้นนุ่มทั้ง 2 ด้าน ดอกสีขาว มีแต้มสีเหลืองทั้งบนและล่างในหลอดกลีบดอก คำระบุชนิด ‘formosa’ แปลว่าสวยงาม
4. หยาดเนรมิตร Microchirita fuscifaucia C. Puglisi & D. J. Middleton
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอเขาชะเมา จังหวัดระยอง ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 30 ซม. ลำต้นอวบน้ำ สีเขียวเป็นมันวาว ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนสั้นนุ่มประปรายถึงหนาแน่น
ทั้ง 2 ด้าน ดอกสีขาว คอหลอดกลีบดอกด้านในสีแดงอมม่วงถึงน้ำตาล คำระบุชนิด ‘fuscifaucia’ หมายถึงสีเข้มที่คอหลอดดอก
5. หยาดภู่มา Microchirita poomae D. J. Middleton
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 50 ซม. ลำต้นอวบน้ำ ส่วนใหญ่เกลี้ยง พบบ้างที่มีขนขนาดเล็กประปราย
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม เกลี้ยงหรือเกือบเกลี้ยง ดอกสีม่วงแดง มีแถบสีเหลืองตามยาวที่โคนกลีบปากด้านใน คำระบุชนิด ‘poomae’ ตั้งให้เป็นเกียรติแก่ ดร.ราชันย์ ภู่มา อดีตหัวหน้ากลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ผู้นำเก็บตัวอย่าง
6. หยาดศรีระยอง Microchirita rayongensis C. Puglisi & D. J. Middleton
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอเขาชะเมา จังหวัดระยอง ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 30 ซม. ลำต้นอวบน้ำ ส่วนบนสีเขียวอมม่วงแดงถึงเขียว ส่วนโคนสีม่วงแดง
เกลี้ยง ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนสั้นนุ่มประปรายถึงหนาแน่นทั้ง 2 ด้าน ดอกสีขาว คอหลอดดอกและโคนกลีบปากด้านในสีเหลืองจาง คำระบุชนิด ‘rayongensis’
ตั้งให้เป็นเกียรติแก่จังหวัดระยอง แหล่งที่พบ
7. หยาดชัยบาดาล Microchirita striata D. J. Middleton & C. Puglisi
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 25 ซม. ลำต้นอวบน้ำ มีขนสากทั่วไป ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนสั้นนุ่มทั้ง 2 ด้าน ดอกสีเหลือง โคนกลีบปากด้านในมีเส้นสีแดงตามยาว 5 เส้น คำระบุชนิด ‘striata’ หมายถึงแถบเส้นสีแดงที่โคนกลีบปาก
8. หยาดศรีสุวัฒน์ Microchirita suwatii D. J. Middleton & C. Puglisi
พบบริเวณเขาหินปูน อำเภอเมือง จังหวัดเลย ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 30 ซม. ลำต้นอวบน้ำ สีม่วงแดงอมเขียว มีขนประปราย ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม มีขนประปรายทั้ง 2 ด้าน ดอกสีม่วงแดงอมน้ำเงิน โคนกลีบปากด้านในมีแถบสีเหลือง คำระบุชนิด ‘suwatii’ ตั้งให้เป็นเกียรติแก่นายสุวัฒน์ สุวรรณชาติ อดีตเจ้าหน้าที่หอพรรณไม้ผู้ร่วมเก็บตัวอย่างและเป็นผู้ทุ่มเทในการปฏิบัติงานจนถึงวาระเกษียณอายุราชการ
สามารถศึกษางานวิจัยเพิ่มเติมได้ที่ https://li01.tci-thaijo.org/index.php/ThaiForestBulletin
ขอขอบคุณแหล่งที่มาของข้อมูล เพจ หอพรรณไม้ Forest Herbarium – BKF