เนื้อหา

เนื้อหาของอนุสัญญาว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ มีทั้งหมด 42 มาตรา ครอบคลุมประเด็นทรัพยากรพันธุกรรม ชนิดพันธุ์ และระบบนิเวศ หลักการแบ่งปัน
ผลประโยชน์ที่เกิดจากการใช้ทรัพยากรพันธุกรรมอย่างยุติธรรมและเท่าเทียม เทคโนโลยีชีวภาพ การพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยี ความปลอดภัยทางชีวภาพ
ข้อกำหนดเกี่ยวกับกลไกการเงิน กฎและแนวทางปฏิบัติสำหรับอนุสัญญาฯ และข้อตกลงทางสถาบันที่เกี่ยวข้อง สรุปสาระสำคัญได้ดังนี้

อารัมภบท (Preamble)

อนุสัญญาประกอบด้วยหลักการสำคัญหลายประการ โดยระบุว่า “การอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพนั้นเป็นภารกิจร่วมกันของมนุษยชาติ แต่ประเทศต่าง ๆ ย่อมมีสิทธิอธิปไตยเหนือทรัพยากรชีวภาพในเขตแดนของตน และมีหน้าที่รับผิดชอบในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน เพื่อประโยชน์แก่คนในรุ่นปัจจุบันและอนาคตโดยคำนึงถึงบทบาทของสตรีและคุณค่าภายใน (intrinsic value) ของความหลากหลายทางชีวภาพ”

วัตถุประสงค์ (Objectives) (มาตรา 1)
อนุสัญญามีวัตถุประสงค์ 3 ประการ ได้แก่

1) การอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ
2) การใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน
3) การแบ่งปันผลประโยชน์จากการใช้ทรัพยากรพันธุกรรมอย่างเท่าเทียมและยุติธรรม

การใช้ศัพท์ (Use of terms) (มาตรา 2)

มีการให้นิยามแก่คำศัพท์ที่สำคัญ เช่น ระบบนิเวศ (ecosystem) ทรัพยากรชีวภาพ (biological resources) เทคโนโลยีชีวภาพ (Biotechnology) การอนุรักษ์นอกถิ่น
ที่อยู่อาศัย (ex-situ conservation) เป็นต้น

ข้อกำหนดทั่วไปและขอบเขต (Principle) (มาตรา 3-5)

เป็นการยืนยันอำนาจอธิปไตยของประเทศใด ๆ ทีจะใช้ทรัพยากรของตนให้สอดคล้องกับนโยบายสิ่งแวดล้อมของประเทศนั้นและกำหนดขอบเขตการดำเนินงาน

พันธกรณี (Commitments) (มาตรา 6-20)
วัตถุประสงค์หลักทั้งสามข้อของอนุสัญญา ได้แปลงไปสู่พันธกรณีในมาตรา 6-20 ประกอบด้วยพันธกรณีด้านต่าง ๆ ดังนี้

  • มาตรการทั่วไปสำหรับการอนุรักษ์
  • และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน
  • การกำหนดประเด็นและติดตามผล
  • การอนุรักษ์ในถิ่นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ
  • การอนุรักษ์นอกถิ่นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ
  • การใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน
  • มาตรการจูงใจ
  • การวิจัยและฝึกอบรม
  • การให้การศึกษาและสร้างจิตสำนึก
  • การประเมินผลกระทบและการลดผลกระทบเสียหาย
  • การเข้าถึงทรัพยากรพันธุกรรม
  • การเข้าถึงและการถ่ายทอดเทคโนโลยี
  • การแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร
  • ความร่วมมือทางวิทยาศาสตร์และวิชาการ
  • การควบคุมดูแลด้านเทคโนโลยีชีวภาพและจัดสรรผลประโยชน์
  • ทรัพยากรทางการเงิน

กลไกของสนธิสัญญา (Mechanism) (มาตรา 27-42)

เกี่ยวข้องกับวิธีปฏิบัติของสนธิสัญญาและพิธีสารภายใต้อนุสัญญาฯ เช่น การไกล่เกลี่ยข้อขัดแย้ง การรับรองพิธีสาร การแก้ไขอนุสัญญา หรือพิธีสาร การมีสิทธิ
ออกเสียง ความเชื่อมโยงระหว่างอนุสัญญากับพิธีสาร การลงนาม การให้สัตยาบันการยอมรับหรือการเห็นชอบ การมีผลบังคับใช้ เป็นต้น

ภาคผนวก

ภาคผนวก I
การจำแนกระบุและการติดตามตรวจสอบ
ภาคผนวก II  
ส่วน 1 การตัดสินโดยอนุญาโตตุลาการ 
ส่วน 2 การไกล่เกลี่ย


ดาวน์โหลดอนุสัญญาว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ